Atina: Istorija i kultura

Atina: Istorija i kultura

Atina je jedan od najstarijih gradova na svetu i kolevka civilizacije. Dostupni podaci pokazuju da su stanovnici Atine naseljavali ovo područje još pre 3.000 godina. U antička vremena, Atina je bila vodeći grad u kulturnom i istorijskom smislu, te je kao takva, postavila temelje na kojima se zasniva današnja zapadna civilizacija. Danas je Atina moderni kosmopolitski evropski grad koji mami uzdahe spomenicima koji svedoče burnoj prošlosti.

Atina pre nove ere

Istorija Atine piše se od vremena izgradnje tvrđave na Akropolju, u vreme između četvrtog i trećeg milenijuma pre nove ere. Ovo strateško mesto odabrano je kao prirodni odbrambeni položaj, u čijoj blizini su se naseljavali njeni stanovnici. U to vreme, naselje se nalazilo oko 20 km u unutrašnjosti Saronskog zaliva, u centru Kefizijske ravnice, plodne doline okružene rekama. Na istoku se nalazi planina Himet, na severu planina Pentelik.

U odnosu na današnju, modernu Atinu, grad se prostirao na mnogo manjem području: opasan zidinama prostirao se na području od samo 2 km od istoka prema zapadu i nešto manje od severa ka jugu. Agora, trgovački i društveni centar grada, nalazila se oko 400 m severno od Akropolja, u današnjem okrugu Monastiraki.

Kraj ovog perioda je karakterističan po čuvenom Peloponeskom ratu koji je trajao punih 27 godina. U tom ratu protiv Sparte Atina je ostala potpuno poražena. Demokratija koja je rođena u Atini je bila srušena državnim udarom 411. godine p.n.e. zbog lošeg vođenja rata, ali je brzo potpuno obnovljena. Rat je završen potpunim porazom Atine 404. godine p.n.e. Sa osvajanjima Aleksandra Velikog, Atina je bila pod uticajem Makedonije, ali je i tada ostala bogat grad sa briljantnim kulturnim životom.

Atina u starom veku

Početak istorije starog veka karakteriše se rimskim osvajanjima. Pod Rimom, Atina je dobila status slobodnog grada. U to vreme, rimski car Hadrijan je izgradio biblioteku, gimnaziju, akvadukt koji je još uvek u upotrebi, nekoliko hramova i svetilišta, most i finansirao završetak hrama Zevsa Olimpijskog. Period od narednih 500 godina okarakterisan je kao period razvoja, učenja i filozofije koji su podržavali Neron i Hadrijan. Međutim, u vreme cara Justinijana, zatvorene su sve filozofske škole (529. godine) i tada je zvanično drevna istorija Atine okončana.

Atina u srednjem veku

Tokom srednjeg veka, grad je doživeo pad, a zatim i oporavak pod Vizantijskim carstvom. Usledili su brojni varvarski napadi Avara i Slovena tokom 6. veka, a zatim su u 7. veku ovo područje naseljavali slovenski narodi sa severa. Za vreme krstaških ratova, grad se dobro razvijao zahvaljući prekomorskoj trgovini koja se realizovala sa Italijom.

Vreme između 11. i 12. veka označeno je kao zlatno doba vizantijske umetnosti u Atini. Upravo je u to vreme izgrađen najveći broj vizantijskih crkava što se pozitivno odrazlo na rast grada. Međutim, sa Četvrtim krstaškim ratom dolazi do stagniranja srednjevekovnog razvoja, koje se nastavlja i pod zauzimanjem grada od strane Osmanlija.

Sredinom 15. veka, Atina je pod Otomanskim carstvom očuvala lepotu drevnih spomenika. Mehmet II Osvajač je, pošto je bio zapanjen njihovom lepotom, izdao carski edikt kojim zabranio njihovo pljačkanje ili uništavanje, pod pretnjom smrti. Partenon je pretvoren u glavnu džamiju. Međutim, do 17. veka broj stanovnika u Atini se smanjio, a sa slabljenjem Osmanlijske moći, Partenon i Propileji su služili kao skladište za barut i eksploziv. Kada je grom udario u Propileje, došlo je do njenog uništenja. Četiri decenije nakon toga, Mlečani su napali Atinu, a hitac ispaljen tokom bombardovanja Akropolja izazvao je eksploziju barutane u Partenonu. Hram kakav vidimo danas i oštećenja koja su prisutna, posledica su upravo napada Mlečana.

Novi vek i moderna Atina

Nakon dugog perioda stagnacije pod vlašću Osmanlija, Atina je od 19. veka ponovo postala prestonica nezavisne države Grčke. Princ od Bavarske, Oto, proglašen je za kralja Grčke, uveo je grčko nacionalno odevanje i vratio prestonicu grada u Atinu iz istorijskih i sentimentalnih razloga.

Čitav jedan vek kasnije, Atina doživljava period ekspanzije, a tokom Drugog svetskog rata osetila je značajne posledice razaranja. Po završetku rata, grad ponovo beleži rast, a ulazak Grčke u Evropsku uniju 1981. godine doneo je pravu poplavu novih investicija u grad, ali i sve veće društvene i ekološke probleme. Zahvaljući pomoći Evropske unije, Atina je uvela meteo sistem i primenila brojne politike za očuvanje životne sredine. Godine 2004. Atina je bila domaćin Olimpijskih igara što je vratilo međunarodnu slavu ovog drevnog grada i ponovni razvoj turizma.

Kultura Atine razvijala se na temeljima njenih predaka

Kultura koju danas poznajemo i vidimo u Atini, rezultat je promišljenog delovanja njenog drevnog naroda. Atina se razvijala na temeljima nauke, istorije i filozofije, a umetnost, arhitektura i književnost posledično su se razvijali i doprineli razvoju civilizacije. Atinjani su izgradili hiljade hramova i statua koji su prikazivali njihovo shvatanje lepote. Od zgrada hramova Zevsa, Akropolja, Partenona do najlepših zgrada novog doba Atinskog univerziteta, Nacionalne biblioteke i Nove kraljevske palate, Atina je svoju kulturu i tradiciju temeljila na delima i mislima svojih drevnih predaka: od Euripida i Sofoklea, preko Aristotela, Platona i Sokrata do Herodota, Tukidida i Periklea.

Činjenica je, ipak, da ćete istoriju i kulturu Atine najbolje upoznati ako se odlučite na putovanje u Atinu i obilazak njenih znamenitosti, atrakcija, ali i mogućnosti da čujete priče i legende od Atinjana lično.