Bogata istorija Transilvanije sakrivena iza šume

Smeštena u srcu Rumunije, Transilvanija je jedna od njenih najlepših oblasti. Poznata još i kao Erdelj, ova regija istočne Evrope beleži burnu i bogatu istoriju. Ime ove regije se prvi put pojavljuje u pisanim dokumentima 1075. godine. Od tada do danas, geografski posmatrano, Transilvanija se prostire u visoravni koju okružuju Karpatske planine na severu i istoku, Transilvanijski Alpi na jugu i planina Bihor na zapadu. Treba imati u vidu da su, nekada, regioni Maramureš, Krišana i Banat, mada povremeno, smatrani delom Transilvanije.

Transilvanija, mesto „iza šume“

Prvi pisani tragovi o Transilvaniji nalaze se u srednjovekovnim latinskim dokumentima kada se ime pominje kao „ultra silvam“ što znači preterano šumovita. Kasnije se ustalio naziv Erdeli, izveden od mađarske reči koja označava mesto „iza šume“. Ipak, postoji i verovanje da je poreklo naziva Erdelj zapravo rezultat rumunskih reči aur (zlato) i deal (brdo), što je u praksi govora uticalo na pojavu sličnosti sa mađarskom reči slične zvučnosti. Današnji naziv Transilvanija se prvi put pominje u srednjovekovnoj latinskoj verziji u dokumentu iz dvanaestog veka i nosi isto značenje „iza šume“ (trans znači preko, iza).

Na rumunskom Transilvanija, na mađarskom Erdelj, na nemačkom Sibenbirgen, ova regija smeštena iza šume predstavlja prirodno, kulturno i istorijsko bogatstvo kojom se Rumunija ponosi.

Transilvanija u srednjem veku

Transilvanija svoju istoriju piše od davnina, i iako su je prvobitno naseljavala varvarska plemene, u starom veku su je naseljavali Dačani da bi od srednjeg veka ovo područje naseljvali stanovnici romanizovanih zemalja južno od Dunava.

Upravo su Mađari osvojili Transilvaniju 1003. godine kada je prema legendi, kralj Stefan I pobedio domorodnog kneza Đulu, a uticaj Austrougarske na razvoj ove oblasti bio je i te kako značajan. Politički i ekonomski razvoj Transilvanije bio je pod vlašću Austrougarske sve do 16. veka, da bi, nakon pobede Osmanlijskog carstva, u bici kod Mohača, Transilvanija postala autonomna kneževina pod turskom vlašću.

Grof Drakula, vladar po po kome je poznata Transilvanija

Na prelazu iz srednjeg u novi vek, a prema knjizi Brama Stokera, Grof Drakula obeležio je Transilvaniju i dao joj pečat koji se održao do danas. Zasnovan na liku Vlada III Cepeša, vojvodi Vlaške u 15. veku, Grof Drakula postao je zaštitno lice Transilvanije. U vreme kada je rođen u Sigišoari 1431. godine, njegov otac je bio uvršten u red zmajeva. Odatle i potiče naziv Drakula, što u bukvalnom prevodu sa latinskog znači Vlad Zmaj. U vreme kada je njegov otac preuzeo vođstvo kneževine, Vlad Cepeš se preselio u Vlašku gde je, kasnije, sa bratom, bio držan kao zatočenik od strane osmanskog sultana Murata II.

Ipak, Transilvanija je poznata po čuvenoj lepoti i legendi o životu Grofa Drakule u dramatičnom zamku Bran koji se nalazi na planinskom prelazu između Transilvanije. Smatra se da je ovaj zamak bio mesto zatočeništva a kasnije i dom čuvenog Grofa Drakule – elegantnog vladara koji je u isto vreme i brutalan i divlji zbog čega je predmet mnogobrojnih priča i legendi.

Zlatno doba Transilvanije u novom veku

Novi vek je za Transilvaniju doneo veliki broj događaja. Pod direktnim uticajem Osmanlija, ovaj period u istoriji Transilvanije obeležili su:

• Dinastija Batori (1570–1613, sa prekidima),
• Ištvan Bočki (1605–1606),
• Gabor Betlen (1613–1629);
• Đerđ Rakoci I (1605–1648).

Aktuelna previranja dovela su do toga da Transilvanija postane sila od međunarodnog značaja i branilac mađarskih sloboda od habzburških napada. Za vreme vladavine Đerđa Rakocija I Transilvanija je beležila svoje zlatno doba. U vreme njegove vladavine posebna pažnja je usmeravana na razvoj kulture, obrazovanja i religije. Međutim, za vreme vladavine Đerđa Rakocija II Turci oduzeli veći deo njene teritorije. Ipak, usled poraza 1683. godine kod Beča, Transilvanija se ponovo vraća pod vlast Austrougarske koja se nalazila pod kontrolom Habzburga. Turci su priznali gubitak Transilvanije potpisivanjem Karlovičkog ugovora.

Period 17. i 19. veka beležile su brojne revolucije i ustanci. Rumunski seljaci koji su razvijali sopstvenu nacionalnu svest i zalagali se za šire političke i verske slobode, zauzeli su stav protiv Mađara i zakleli se na vernost Habzburškoj monarhiji. Kada je Habzburška monarhija povratila vlast nad Mađarskom, Transilvanija je odvojena od Mađarske i pretvorena u habzburšku krunsku zemlju, podvrgnutu strogoj apsolutističkoj vlasti.

Savremeno doba Transilvanije i njeno pripajanje Rumuniji

Savremeno doba Transilvanije započinje sa njenim pripajanjem Rumuniji, u prvoj polovini 20. veka. Tačnije, 1920. godine Transilvanija je proglašena delom Rumunije što je verifikovano Trijanonskim ugovorom. Ipak, tokom Drugog svetskog rata Mađarska je povratila jedan deo teritorije Transilvanije u avgustu 1940. godine, ali je ceo region ustupljen Rumuniji 1947. godine. Danas, Transilvanija predstavlja jednu od regija koja svojom bogatom kulturom i nasleđem privlači veliki broj turista i priča brojne priče i legende koje oduzimaju dah.

Uticaj istorije Transilvanije na demografiju i kulturu

Brojni istorijski događaji koji su obeležili Transilvaniju, uticali su na njeno stanovništvo. Od varvarskih plemena, Dačana, Rimljana, Austrougara i Osmanlija do Rumuna kojih danas ima najviše, Transilvanija je usvajala običaje svakog od njih i zadržala pojedine njihove elemente kako bi oblikovala sopstvenu kulutru. Savremeno doba poznaje Transilvaniju kao regiju Rumunije koja broji više od 7,2 miliona stanovnika, pri čemu je dominantno učešće:

• Rumuna (75,9%),
• Mađara (20%),
• Roma (3,3%),
• Nemaca (0,7%), i
• Srba (0,1%).

Pored svog mađarskog i rumunskog nasleđa, Transilvanija je zadržala značajne tragove saksonske kulturne tradicije. Ovaj uticaj datira još od dolaska stanovništva nemačkog govornog područja u srednjem veku. Sedam istorijski saksonskih sela sa dobro očuvanim srednjovekovnim utvrđenim crkvama su Biertan, Calnic, Darjiu, Prejmer, Saschiz, Valea Viilor i Viscri. Ove crkve su prepoznate od strane Unesco-a i svrstane na listu kulturne baštine u periodu između 1993. i 1999. godine, dok je istorijski centar Sigha u listu svetske baštine Unesco-a uvršten krajem 20. veka.

Dvorac Peleš